मानिसहरूको सुत्ने बानी फरक-फरक हुन्छ। कसैलाई बाक्लो सिरानी चाहिन्छ, कसैलाई पातलो। मौसम जस्तो सुकै भए पनि कतिपय मानिसहरूले ओढ्ने ओछ्याउन मन पराउँदैनन्।
तर एक पटक निदाइसकेपछि धेरै कुराको बारेमा थाहा हुँदैन, जसमा मुख खोलेर सुत्नु पनि समावेश छ। के सुत्दा तपाईंको पनि मुख खुला रहन्छ? यदि त्यस्तो हो भने, यसले कुनै स्वास्थ्य जोखिमको संकेत गर्छ त?
साधारणतया हामी सुत्दा नाकबाट सास फेर्छौं। तर कतिपय मानिसहरू मुख खोलेर सुत्छन्, जसको अर्थ उनीहरू मुखबाट सास फेरिरहेका हुन्छन्। दिल्लीको एम्स अस्पतालका पल्मोनरी, क्रिटिकल केयर तथा निद्रा चिकित्सा विभागका डा. विजय हड्डाका अनुसार, मुख खोलेर सुत्नु धेरै सामान्य कुरा हो र यो कुनै रोगको लक्षण होइन। ‘यदि नाकमा कुनै समस्या छ वा नाक बन्द छ भने, मानिसहरूले सास फेर्न मुख प्रयोग गर्छन्,’ उनी भन्छन्।
- मुख खोलेर सुत्नुका सामान्य कारणहरू
नाक बन्द हुनुको एउटा सामान्य कारण अत्यधिक रुघाखोकी हो। तर कहिलेकाहीँ टन्सिल बढेको कारणले पनि नाक बन्द हुन सक्छ, जुन बच्चाहरूमा बढी देखिन्छ।
बच्चाहरूमा ठूला एडिनोइड्स वा टन्सिलहरू हुन्छन् जसले संक्रमणसँग लड्न मद्दत गर्छ, तर यसले नाकमा हल्का अवरोध सिर्जना गर्न सक्छ। यही कारणले गर्दा धेरैजसो बालबालिकाहरू मुख खोलेर सुत्छन्। उमेर बढ्दै जाँदा टन्सिलहरू सानो हुँदै जान्छन् र यो बानी बिस्तारै आफैँ हराउँदै जान्छ।
- कहिले सावधान हुनुपर्छ?
मुख खोलेर सुत्नुको अर्को कारण सेप्टम कार्टिलेज पनि हुन सक्छ। नाकको सेप्टमले नाकको गुहालाई दुई भागमा विभाजन गर्दछ।
डा. विजय हड्डा भन्छन्, ‘सेप्टम कार्टिलेज स्वाभाविक रूपमा अलि बाङ्गो हुन्छ, तर यदि यो धेरै बाङ्गो भयो भने यसले नाकको एक भागलाई रोक्छ। अर्थात्, विचलित नाकको सेप्टम (डीएनएस) को कारणले मानिसहरू मुखबाट सास फेर्न थाल्छन्।’ यदि यो समस्या गम्भीर भएमा शल्यक्रिया (सेप्टोप्लास्टी) मार्फत यसको उपचार गर्न सकिन्छ।
चिकित्सकीय सल्लाह कहिले लिने ?
दिल्लीको सफदरजंग अस्पतालका पल्मोनरी विभागका प्रमुख डा. रोहित कुमार भन्छन्, ‘मुखबाट सास फेर्दा मुख सुख्खा हुन सक्छ र यसले मौखिक स्वच्छतामा असर पुर्याउन सक्छ।’ डाक्टरहरूका अनुसार, यदि कोही व्यक्ति मुख खोलेर सुत्छ र सास फेर्दा ठूलो आवाज आउँछ वा घुर्छ भने, यो कुनै अन्य समस्याको संकेत हुन सक्छ।
डा. कुमार थप्छन्, ‘यदि कसैलाई खोकी वा कफ जस्ता कुनै समस्या छैन र पनि ऊ मुख खोलेर सुत्छ भने, सबैभन्दा पहिले कान, नाक, घाँटी (ईएनटी) जाँच गर्नुपर्छ। त्यसपछि मात्र थप सल्लाह दिन सकिन्छ।’
यसको वास्तविक कारण पत्ता लगाउन चिकित्सकसँग परामर्श लिनु उचित हुन्छ ।
