नेपालगन्ज: लुम्बिनी प्रदेश सरकारले मातृ शिशु मृत्युदर कम गर्न बाँकेमा मोबाइलमार्फत पारिवारिक स्वास्थ्य विवरण तयार गर्ने अभियान सुरु गरेको छ । महिला, बालबालिका तथा किशोरीको स्वास्थ्य तथा पोषणमा सुधार ल्याउने उद्देश्यले यो अभियान सुरु गरिएको हो । यसअघि लुम्बिनी प्रदेशका पाल्पा र अर्घाखाँचीमा यो अभियान सुरु भैसकेको छ ।
बिहीवारदेखि बाँकेमा सुरु भएको अभियानको लुम्बिनी प्रदेशका स्वास्थ्यमन्त्री खेमबहादुर सारुले शुभारम्भ गरे । सम्बद्ध सरोकारवालालाई नेपालगन्जमा बोलाएर सुरु गरिएको अभियानमा मन्त्री सारुले जटिल अवस्था र दुई वर्ष मुनिका बालबालिकाहरुको समयमै पहिचान गरी स्वास्थ्य तथा पोषण अवस्थामा सुधार ल्याउन यो अभियानले महत्त्वपूर्ण सहयोग पुर्याउने विश्वास गरे ।
उनले शारीरिक, मानसिक र भावनात्मक स्वास्थ्य सुधारका लागि प्रदेश स्वास्थ्य मन्त्रालयले प्राथमिकता दिएर काम गर्दै आएको बताए । लुम्बिनी प्रदेशका बाँके, पाल्पा र अर्घाखाँचीमा मातृ तथा बालमृत्युदर अत्यन्तै कमजोर भएकाले परिवार स्वास्थ्य विवरण तयार गर्न यो अभियान सुरु गरिएको पनि उनले बताए । बाँके मुस्लिम समुदाय बाहुल्य रहेको जिल्ला भएकाले मन्त्रालयका कार्यक्रमले त्यसलाई पनि ध्यान दिएको बताए । उनले स्वास्थ्य सेवा सुधारका लागि स्थानीय सरकारसंगको समन्वय र सहकार्यमा जोड दिए ।
प्रदेशसभा सदस्य दुर्गा प्रसाद चौधरीले सबैको समन्वय र सहकार्यबाट मातृ र शिशु मृत्युदर घटाउन सकिने बताए । यस्तै प्रदेशसभा सदस्य सन्जु कुमारी थारुले लुम्बिनी प्रदेशमा बढ्दो मातृ र शिशु मृत्युदर घटाउन संसदमा बहसको बिषय बनाइएको बताइन् । उनले स्वास्थ्य क्षेत्रको सुधारमा स्वमसेविकाहरुको महत्त्वपूर्ण भूमिका हुने भएकाले उनिहरुलाई प्रदेश सरकारले प्रोत्साहित गर्नु पर्ने बताइन् । उनले मन्त्रालयलाई बजेटको व्यवस्थापनका लागि आफुहरुले पहल गर्ने पनि बताइन् ।
यस्तै प्रदेशसभा सदस्य अम्बिका काफ्लेले मातृ तथा नवजात शिशु सुरक्षाका लागि यो अभियान उपयोगीपूर्ण हुने बताइन् । उनले स्तरीय स्वास्थ्य सेवा प्रबाहका लागि मन्त्रालयले गरेका कार्यक्रमहरु प्रभावकारी बन्दै गएको आफुले पाएको धारणा राखिन् । यस्तै उनले किशोरीहरुमा लगाइने पाठेघरको मुखको क्यानसर विरुद्धको खोप (एचपीभी) को पहुँच नपुगेको भन्दै मन्त्रीको ध्यानाकर्षण गराइन् । बाँकेका विकट नरैनापुर र जानकी गाउँपालिकाका किशोरीहरु एचपीभी खोपको पहुँच बाहिर रहेकाले उनिहरुलाई पहुँचमा ल्याउन आग्रह गरिन् ।
यस्तै लुम्बिनी प्रदेशका स्वास्थ्य सचिव दुर्गा श्रेष्ठले बाँके जिल्लामा मातृ मृत्युदर र बाल मृत्युदर घटाउन यो अभियानले सघाउ पुर्याउने दावी गरिन् । उनले गर्भवती महिलाले नियमित चेकजाँच नगर्ने र स्वास्थ्य संस्थामा सुत्केरी हुन नआउने गरेकाले पनि मातृ मृत्युदर र बाल मृत्युदर न्यूनीकरण चुनौतीपूर्ण बनेको बताइन् । आफू १० वर्ष भेरी अस्पतालमा सेवा गरेको स्मरण गर्दै उनले यहाँको स्वास्थ्य सचेतताको पाटोलाई प्रभावकारी ढंगबाट अगाडि बढाउनु पर्ने आवश्यकता रहेको औलयाइन् ।
यस्तै लुम्बिनी प्रदेशका स्वास्थ्य निर्देशनालयका निमित्त निर्देशक रोशनलाल चौधरीले महिला, बालबालिका तथा किशोरीको स्वास्थ्य तथा पोषण सुधार विशेष अनुदान कार्यक्रम संचालन मार्गनिर्देशन अनुसार महिला, बालबालिका, किशोरकिशोरीको स्वास्थ्य सुधार्ने अभियान अन्तर्गत अभियान सुरु गरिएको बताए ।
अभियान शुभारम्भ कार्यक्रमको सहजीकरण गर्दै लुम्बिनी प्रदेशका जनस्वास्थ्य प्रशासक विशाल सुवेदी महिला, बालबालिका तथा किशोरी स्वास्थ्य तथा पोषण अवस्थामा लुम्बिनी प्रदेश देशकै सबैभन्दा कमजोर प्रदेश रहेको बताउँछन् । बाँकेमा १४ प्रतिशत गर्भवतीले गर्भ जाँच नगराउने र २७ प्रतिशत महिलाले सुत्केरी पश्चात गराउनु पर्ने जाँच समेत नगराउने गरेको पाइएको सुवेदीले बताए ।
प्रदेशमा ८०% प्रतिशत महिलाहरुको मृत्यु सुत्केरी भए पश्चात् हुने गरेको तथ्यांक रहेको उनले बताए । पारिवारिक विवरण संकलनका लागि बाँकेका १ लाख २९ हजार ३०७ घरधुरीमा स्वास्थ्यकर्मी पुग्नेछन् ।
यो अभियान अन्तर्गत गर्भवती महिलादेखि बच्चा जन्मेको २ वर्षसम्म नियमित निगरानीमार्फत् जटिल अवस्थाका गर्भवती महिलादेखि खोपबाट बञ्चित बालबालिका र पोषणबृद्धि अवस्थाको अनुगमन गरिनेछ । नियमित सेवामा ल्याउनका लागि हरेक परिवार घरधुरीमा स्वास्थ्यकर्मी परिचालन गरिनेछ । उनीहरुले पारिवारिक स्वास्थ्य विवरण तयार पार्न यो पाइलटिङ् कार्यक्रमको व्यवस्था गरिएको मन्त्रालयले जनाएको छ ।
अभियान सुभारम्भ कार्यक्रममा जिल्ला समन्वय समितिका संयोजक ज्ञानेन्द्र बहादुर चौधरी, सम्पुर्ण स्थानीय तहको तर्फबाट नेपालगन्ज उपमहानगरपालिकाका नगर उप प्रमुख कमरुद्दिन राई, भेरी अस्पताल नेपालगन्जका प्रमुख मेडिकल सुपरिन्टेन्डेन्ड डा निराजन सुवेदी लगायतले आ-आफ्नो धारणा राखेका थिए ।
कार्यक्रममा लुम्बिनी प्रदेश सभा सदस्यहरु बादशाह कुर्मी, भण्डारीलाल यादव, मिना सिद्दिकी, मिना श्रेष्ठ, सुशिला नेपाली र माया पुन, त्यसैगरी जिल्ला समन्वय समितिका उप प्रमुख सीता कार्की, जानकी गाउँपालिकाका प्रमुख छ्ब्बन खान, नरैनापुर गाउँपालिकाका प्रमुख इस्त्याक अहमद साह, कोहलपुर नगरपालिकाका उप प्रमुख संगिता सुवेदी, बैजनाथ गाउँपालिकाका उपाध्यक्ष निर्मला रोकाय, बाँकेका स्थानीय तहका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतहरु, स्वास्थ्य शाखा प्रमुखहरु, संचारकर्मी लगायतको सहभागिता रहेको थियो ।
