कतिपयले भोगेका होलान् यात्राको क्रममा कान दुख्छ । हवाई यात्रामा त यो संभावना अधिक हुन्छ । त्यसैले यात्राअघि नै कानमा कपास राख्न दिइन्छ । यी क्षणिक समस्या हुन् । कतिपय समस्या दिर्घकालिन हुन्छ, खासगरी कानको संक्रमण ।
कानको संक्रमण बच्चामा बढी हुन्छ । यो निकै कष्टकर पनि हुन्छ । कहिले कहिं त कानकै पीडाको कारण ज्वरो आउनेसम्म हुन्छ ।
किन दुख्छ कान ?
– कान दुख्ने कारणमध्ये एक चिसो पनि हो । चिसो लागेपछि कान दुख्छ । चिसो मौसममा यात्रा गर्दा कानमा हावा पसेर दुख्न थाल्छ ।
– नुहाएको बेला वा पानीझरीमा कानबाट पानी भित्र पस्दा पनि कान दुख्छ ।
– कहिंले कहिं कानमा किरा पनि पस्छ ।
– कानमा कानेगुजी जम्म हुन्छ यसले कान चिलाउने, सुनाइ कम हुने जस्ता समस्या हुन्छ ।
– कानमा व्याक्टेरियल इन्फेक्सन पनि हुन्छ ।
– कान कोट्याउने क्रममा कानभित्र घाउ बन्छ र संक्रमित हुन्छ ।
– ग्याष्ट्रिक, कफ आदिको खराबीको कारण पनि कान दुख्छ ।
– चर्को ज्वरोमा वा लगातारको ज्वरो आएपछि पनि कान दुख्न थाल्छ ।
– कानमा फोहोर जम्मा भएर त्यही संक्रमित हुनसक्छ ।
– दाँतको पीडाले समेत कान दुख्छ ।
बच्चाको कान किन दुख्छ ?
– स्तनपान गरेको समय शिशुको कानमा दुध पस्छ र कान दुख्न थाल्छ । साथै बच्चालाई नुहाएको समयमा पनि कानमा पानी पसेर दुख्न सक्छ ।
– कानमा पीडा भएपछि बच्चाले पटक पटक कानमा हात पुर्याउने गर्छ र जोडले रुने गर्छन् ।
– आमाले एकदमै चिसो खानेकुरा सेवन गरेको अवस्थामा पनि बच्चाको कानमा दुखाई हुनसक्छ ।
– सानो बच्चाहरुले अन्जानमा कानमा कागजको टुक्रा, माटो, चकको टुक्रा आदि हाल्छन् र कान दुख्न थाल्छ ।
के छ घरेलु उपचार विधी ?
– कान दुखेपछि चिकित्सिकको परामर्शमा उचित उपचार गर्नु ठीक हो । यद्यपी कतिपय अवस्थामा घरमै पनि यसको उपचार गर्न सकिन्छ । यद्यपी त्यसमा सावधानी भने अपनाउनु पर्छ ।
– सरस्र्युको तेल तताएर केहि थोपा कानमा हाल्दा कानको दुखाई कम हुन्छ ।
– सरस्र्युको १० ग्राम तेलमा ३ ग्राम हिंग मिसाएर तताउने । त्यसको केहि थोपा कानमा हाल्ने ।
– सूर्यमुखी फूलको तेल, महको मिश्रण बनाएर पनि कानमा राख्न सकिन्छ ।
– घिउकुमारीको रसलाई हल्का तताएर कानमा राख्नुपर्छ, दुखाई कम हुन्छ ।
– चन्दनको तेलको केहि थोपा कानमा हाल्नुपर्छ, कानको दुखाई कम हुन्छ ।
– कानको दुखाई क मगर्न हाइड्रोजन पेराअक्साईडको केहि थोपा कानमा राख्नुपर्छ । यो दिनमा तीन पटक गर्नुपर्छ । यद्यपी यसका लागि चिकित्सकको सल्लाह लिनुपर्छ ।
– नुनलाई तातो बनाउने र कपडामा राम्ररी लपेट्ने । अब उक्त नुनले कान सेक्नुपर्छ, दुखाईमा राहत मिल्छ ।
– कानको संक्रमण हटाउनका लागि प्याज एकदमै लाभदायक हुन्छ । यसका लागि प्याजलाई स-सानो टुक्रा गर्ने र तताउने । त्यो सेलाएपछि रस बनाउने । राम्ररी कपडामा छानेर उक्त रसको केहि थोपा कानमा हाल्नुपर्छ ।
सावधानी
१. कान दुख्ने वा संक्रमण्को समस्या छ भने कतै यात्रा गर्नुअघि कानमा कपास राख्नुपर्छ ।
२. नुहाउँनुअघि कानमा राम्ररी कपास राख्नुपर्छ ।
३. पानीमा भिज्नु हुँदैन ।
४. जे पायो त्यसले कान कोट्याउनु हुँदैन ।
५. कानमा जथाभावी औषधी हाल्नु हुँदैन ।
६. चिसो मौसममा कानलाई न्यानो राख्नुपर्छ ।
कानको व्यायाम र खाना
कानको व्यायामको लागि चुईगम राम्रो माध्याम हुनसक्छ । चुइगम चपाउँदा कानको व्यायाम हुन्छ ।
त्यस्तै कानमा संक्रमण छ भने भिटामिन सियुक्त खानेकुरा सेवन गर्नुपर्छ । यसले कानको संक्रमण कम हुन्छ । आलु, ब्रोकाउली, स्टबेरी, रातो खुर्सानी, कागति, किवी, गोलभेडा भिटामिन सिको स्रोत हुन् ।
